Kampania edukacyjno-społeczna "Nie igraj z kleszczem. Wygraj z Kleszczowym Zapaleniem Mózgu.

Nie igraj z kleszczem! Wygraj z Kleszczowym Zapaleniem Mózgu.

28 lutego 2019

Wzrasta liczby kleszczy, a tym samym zwiększenie zachorowań na groźne choroby odkleszczowe. Jedną z groźniejszych jest Kleszczowe Zapalenie Mózgu (KZM). Ruszyła kolejna edycja kampanii edukacyjno--informacyjnej „Nie igraj z kleszczem - wygraj z kleszczowym zapaleniem mózgu”, której celem jest dostarczenie rzetelnej wiedzy na ten temat.

Z perspektywy ostatnich latach rośnie w Polsce i Europie liczba osób zakażonych wirusem kleszczowego zapalenia mózgu [KZM], ciężkiej choroby zakaźnej ośrodkowego układu nerwowego przenoszonej przez kleszcze[1]. Główną przyczyną jest niepokojący wzrost liczby pajęczaków, a tym samym zwiększenie zachorowań na groźne odkleszczowe choroby, ale także niska świadomość na temat ryzyka zachorowania i możliwości prewencji.

Wiedza o KZM jest niewystarczająca. Mimo iż wiedza na temat KZM z roku na rok systematycznie rośnie, nadal jest niewystarczająca. Jak wynika z najnowszego badania przeprowadzonego w ramach kampanii społecznej „Nie igraj z kleszczem”[2] borelioza oraz Kleszczowe Zapalenie Mózgu są najczęściej wskazywanymi chorobami wywołanymi ukłuciem kleszcza, jednak nadal co trzecia osoba (35%) nigdy nie słyszała o KZM. Sama wiedza
na temat KZM jest też niewystarczająca, wprawdzie 2/3 badanych wie, że można się przed nią uchronić dzięki szczepieniu ochronnemu, ale już co 3. błędnie twierdzi, że można się przed nią uchronić stosując antybiotykoterapię, a co 8. uważa, że nie ma żadnego sposobu na to, żeby uchronić się przed KZM.

RAPORT: CO POLACY WIEDZĄ O KLESZCZACH I KZM?

Liczba zakażonych wzrosła w ostatnich latach. Obserwowany jest niepokojący wzrost liczby kleszczy, a tym samym zwiększenie zachorowań na groźne choroby odkleszczowe. Wirus rozprzestrzenia się w całej Europie, nawet w krajach, które dotąd uważały się za całkowicie wolne od KZM. W Polsce również rośnie odsetek osób zakażonych KZM. W 2017 roku zachorowania zanotowano już w 12 województwach, najwięcej w południowej i północno wschodniej części kraju[3]. Ocieplenie klimatu przyczynia się do ekspansji kleszczy na tereny, które do tej pory nie były uważane za endemiczne obszary występowania tej choroby[4]. KZM zagrożone są także osoby spędzające czas aktywnie na świeżym powietrzu np. biegacze, rowerzyści, działkowicze czy grzybiarze. Kleszczowe zapalenie mózgu [KZM], może być wywołane przede wszystkim przez pokłucie przez zakażonego kleszcza, ale również poprzez spożywanie surowego mleka lub produktów mlecznych na bazie niepasteryzowanego mleka, pochodzącego od zakażonych zwierząt[5].

Zakażenie wirusem może prowadzić do wystąpienia zapalenia opon mózgowych, zapalenia mózgu i/lub zapalenia rdzenia kręgowego. Nawet do 58% chorych przebycie KZM może wiązać się z wystąpieniem powikłań. Dotyczą one postaci wirusa z zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego. Najczęściej obserwowanymi powikłaniami są neurologiczne objawy ubytkowe, porażenia oraz niedowłady nerwów czaszkowych i obwodowych. Szczególnie często występują zaniki mięśni pasa barkowego oraz uszkodzenie móżdżku. Nierzadko obserwuje się także powikłania powiązane ze sferą psychiczną, takie jak: zaburzenia treści myślenia, nastroju, pamięci, uwagi. Wśród utrzymujących się subiektywnych objawów zgłaszanych przez pacjentów dominują bóle głowy, wzmożona męczliwość, zaburzenia snu. Współczesna medycyna nie znalazła jeszcze leku na KZM, a stosowane leczenie jest tylko objawowe[6].

Zachorowalność na KZM jest mocno niedoszacowana. Walki z wirusem KZM nie ułatwia niedoszacowanie liczby osób faktycznie zakażonych. Jak wynika z licznych badań prowadzonych m.in. przez NIZP-PZH i Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, zachorowania zgłoszone przez lekarzy stanowią tylko niewielką część osób, które przechodzą KZM po kontakcie z zakażonymi kleszczami. Najnowsze badania prowadzone przez NIZP-PZH wykazały, że w większości regionów w Polsce, lekarze nie potwierdzają przyczyny zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych, z powodu kosztów badań serologicznych oraz konieczności przesyłania próbek, badanych tylko do trzech laboratoriach w Polsce[7].

W odpowiedzi na ten narastający problem zdrowotny z inicjatywy organizacji pacjentów, ośrodków naukowych a także instytucji zajmujących się zdrowiem publicznym podpisano deklarację powołania Ogólnopolskiego Dnia Świadomości KZM [Kleszczowego Zapalenia Mózgu], który obchodzony będzie każdego roku 30 marca, w miesiącu, kiedy kleszcze zaczynają żerować, czyli od marca do listopada[8].

Ogólnopolski Dzień Świadomości KZM [Kleszczowego Zapalenia Mózgu]

Ogólnopolski Dzień Świadomości Kleszczowego Zapalenia Mózgu [KZM] jest punktem kulminacyjnym kolejnej edycji kampanii „Nie igraj z kleszcze. Wygraj z kleszczowym zapaleniem mózgu”. W ramach kampanii w całej Polsce prowadzone będą działania edukacyjne i informacyjne dot. wirusa i możliwości profilaktyki prowadzone w mediach i skierowane bezpośrednio do mieszkańców wybranych miast. Dostępna jest także edukacyjna strona www.kleszcze.info.pl, na której dostępne jest kompendium wiedzy na temat kleszczy i zagrożeń jakie są z nimi związane, porady dotyczące postępowania z pajęczakami i przydatne informacje dla osób prowadzących aktywny tryb życia wśród zieleni lub wybierających się w tereny zagrożone kontaktem z kleszczem.

Organizatorami kampanii jest Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Fundacja Aby Żyć i Pfizer. Partnerem wspierającym jest Medicover. Patronem honorowym kampanii jest Główny Inspektorat Sanitarny.

[1] Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny, [2] Badanie CO POLACY WIEDZĄ O KLESZCZACH I KZM przeprowadzone w ramach kampanii „Nie igraj z kleszczem” przez Instytut SW Research na w 2018 roku N=143 [3] Narodowy Insytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny. http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2016/Ch_2016.pdf [4] Süss J. What makes ticks tick? Climate change, ticks, and tick-borne diseases. J Travel Med 2008; 156: 39-45. [5] Süss J. Tick-borne encephalitis 2010: Epidemiology, risk areas, and virus strains in Europe and Asia-An overview. Ticks Tick Borne Dis 2011; 2: 2-15 [6] Zajkowska J. Czupryna P. Kleszczowe zapalenie mózgu – epidemiologia, patogeneza, obraz kliniczny, diagnostyka,profilaktyka i leczenie... Forum Zakażeń 2013;4(1):21–27 [7] Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny, Większość zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu nie jest wykrywana w Polsce , dostęp 24.01.2019 http://szczepienia.pzh.gov.pl/wiekszosc-zachorowan-na-kleszczowe-zapalenie-mozgu-nie-jest-wykrywana-w-polsce/ [8] WHO. State of the art of the new vaccines: Research & Development 2003