4 marca 2025 roku w Parlamencie Europejskim w Brukseli odbyło się spotkanie „Eliminating HPV in Europe: best practices, success stories, and the road ahead” [„Eliminacja wirusa HPV w Europie: najlepsze praktyki, doświadczenia i dalsza droga”]. Wydarzenie zgromadziło kluczowych europejskich decydentów, ekspertów w dziedzinie zdrowia publicznego oraz przedstawicieli organizacji pacjenckich, którzy wspólnie omawiali strategię eliminacji wirusa HPV w Europie.
Światowa Organizacja Zdrowia wyznaczyła ambitny cel – eliminację raka szyjki macicy jako problemu zdrowia publicznego, wskazując jasne wytyczne dotyczące m.in. poziomu objęcia młodych dziewcząt szczepieniami przeciwko HPV i oraz dorosłych kobiet badaniami przesiewowymi. Polska i Europa nie powinny pozostawać w tyle. Myślę, że trwająca prezydencja Polski w Unii Europejskiej to dobry moment, by podjąć debatę nad stworzeniem krajowych strategii eliminacji raka szyjki macicy, opartych na kompleksowych działaniach profilaktycznych. Kluczowe jest zarówno zwiększenie dostępności i akceptacji szczepień przeciw HPV, jak i powszechne badania przesiewowe z zastosowaniem nowoczesnej diagnostyki czyli badań molekularnych HPV HR uzupełnionych o cytologię na podłożu płynnym w przypadku wyników dodatnich. Sama deklaracja jednak nie wystarczy – potrzebujemy konkretnych rozwiązań i jasno określonych celów, zgodnych z globalną strategią WHO oraz Europejskim Planem Walki z Rakiem. Powinniśmy wyznaczyć konkretne progi: jaki poziom wyszczepialności i zgłaszalności na badania chcemy osiągnąć w perspektywie roku, dwóch czy pięciu lat. Tylko w ten sposób będziemy w stanie skutecznie monitorować nasze postępy i zapewnić, że działania profilaktyczne przyniosą realne korzyści zdrowotne dla kobiet w Polsce i Europie
prof. dr hab. n. med. Andrzej Nowakowski, z Zakładu Profilaktyki Nowotworów Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie.
Mimo rosnącej świadomości społecznej na temat istnienia wirusa HPV, wciąż zbyt wiele osób nie zdaje sobie sprawy z powagi konsekwencji zdrowotnych wynikających z zakażenia. Niedostateczna edukacja, brak konsekwentnej polityki informacyjnej oraz ograniczony dostęp do rzetelnych danych na temat skuteczności programów profilaktycznych sprawiają, że poziom akceptacji szczepień przeciw HPV wciąż jest niewystarczający. Tymczasem szczepienia te są uznawane za jedno z najskuteczniejszych narzędzi w walce z wirusem oraz w prewencji niektórych nowotworów z nim związanych. Dlatego konieczne jest opracowanie krajowych planów eliminacji HPV, które powinny stać się priorytetem zarówno w Polsce, jak i w całej Unii Europejskiej. Kluczowe jest stworzenie długoterminowych strategii obejmujących kompleksową profilaktykę, wczesną diagnostykę i skuteczne leczenie. Ważnym elementem tych działań musi być także transparentne monitorowanie wskaźników szczepień i skuteczności programów ochronnych, co pozwoli na lepszą ocenę efektów podejmowanych inicjatyw. Mam nadzieję, że dzisiejsza dyskusja będzie krokiem w stronę nie tylko podniesienia poziomu wiedzy na temat HPV w Polsce i Europie, ale również zachęci decydentów do podjęcia konkretnych działań, które przełożą się na skuteczniejszą ochronę zdrowia i życia milionów ludzi.
Igor Grzesiak, Wiceprezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, Forum na Rzecz Eliminacji HPV.
- Konieczność opracowania krajowych planów eliminacji wirusa HPV – Polska i inne państwa UE powinny stworzyć długoterminowe strategie obejmujące profilaktykę, diagnostykę i leczenie.
- Brak dostępu do danych publicznych – konieczne jest przejrzyste monitorowanie wskaźników szczepień i skuteczności programów profilaktycznych.
- Niska świadomość zdrowotna – brak konsekwentnej edukacji utrudnia akceptację szczepień HPV wśród rodziców i młodzieży
- Problem dezinformacji – rosnąca liczba mitów i sceptycyzm wobec szczepień stanowią poważne wyzwanie dla skuteczności programów zdrowotnych.
Specjaliści nie mają wątpliwości co do skuteczności szczepień przeciw HPV, ale ich wiedza wciąż nie dociera do wszystkich Polek i Polaków. Kampanie edukacyjne realizowane przez organizacje pozarządowe, takie jak kampania Bye Bye HPV prowadzona od roku przez SEXEDPL, pozwalają na popularyzowanie wiedzy medycznej oraz włączanie tematu profilaktyki zdrowotnej do publicznej debaty. Nasze działania przyczyniły się do zwiększenia grupy objętej bezpłatnymi szczepieniami, a przeprowadzony przez Fundację pilotaż szczepień w szkołach posłużył Ministerstwu Zdrowia do zbudowania programu ogólnopolskiego, działającego w całym kraju od września 2024 roku. Jesteśmy dumni, widząc, że hasło Bye Bye HPV powoli ze sloganu dąży do bycia określeniem faktycznego stanu - naszym celem jest pożegnanie wirusa HPV oraz zależnych od niego chorób, a przykłady skutecznych kampanii edukacyjnych ze świata pokazują, że jest to realne do osiągnięcia. Jesteśmy gotowi do wytężonej i wieloletniej pracy, ale cel jest jej wart”
Martyna Wyrzykowska, dyrektorka zarządzająca Fundacji SEXEDPL.
