nAMD - ścieżka pacjenta od diagnozy do leczenia

AMD może przyjąć postać suchą lub wysiękową (neowaskularną), przy czym postać sucha dotyczy 80-90% wszystkich pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi w plamce. Mimo tego, że pacjentów z postacią wysiękową jest znacznie mniej (10-15%), to w ich przypadku choroba ma zdecydowanie cięższy i gwałtowniejszy przebieg.

Na świecie żyje blisko 190 mln pacjentów z AMD. W Polsce według danych Stowarzyszenia Retina AMD Polska może być aż 140 000 osób z wysiękową postacią tej postępującej, prowadzącej do wielowymiarowej niepełnosprawności choroby. Szacuje się, że w każdym roku przybywać będzie nawet 14 000 nowych pacjentów.

Wśród czynników ryzyka wskazuje się na wiek (powyżej 50 roku życia), rasę (biała), płeć (żeńska), przypadki AMD w rodzinie oraz niezdrowy styl życia związany z paleniem tytoniu, brakiem aktywności fizycznej czy nadciśnienie.

Czym jest AMD? Zwyrodnienie plamki dotyczy centralnej części siatkówki. Jak mówią pacjenci, AMD nie jest chorobą, która oślepia - zostaje bowiem małe - ale jednak - peryferyjne widzenie. Wiąże się przede wszystkim ze zmniejszeniem ostrości widzenia. Do tego dochodzi zniekształcenie i rozmycie obrazu. Chorzy mają trudność z prowadzeniem samochodu, czytaniem, a nawet rozpoznawaniem twarzy. Niewyraźna, rozmyta i zniekształcona - tak wygląda codzienność chorych z AMD.

Ścieżka pacjenta – od diagnozy do leczenia  Szybka diagnoza w nAMD jest szczególnie istotna. To choroba asymetryczna tzn. zaczyna się w jednym oku. Drugie widzi dobrze, dlatego pacjenci przez długi czas nie wiedzą, że tracą wzrok. 

Leczenie nAMD Leczenie nAMD skupia się na ograniczeniu aktywności choroby oraz długoterminowej poprawie ostrości wzroku. Leczenie nAMD w Polsce jest na bardzo wysokim poziomie. Wytyczne Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich, jak i Polskiego Towarzystwa Okulistycznego nie odbiegają od standardów światowych i obejmują leki anty-VEGF podawane bezpośrednio do oka. - Mamy świetnie działający program, który zapewnia ciągłość terapii i najnowsze leki a także ich zamianę, jeżeli pacjent słabo reaguje na jeden z nich. Tak jak sobie to pacjenci wymarzyli – mówi prezes stowarzyszenia.

W Polsce obowiązuje program lekowy B.70 dla pacjentów z chorobami siatkówki, w tym nAMD z wykorzystaniem doszklistkowych iniekcji inhibitorami anty-VEGF: ranibizumabem, afliberceptybem oraz brolucizumabem. Częstotliwość podawania poszczególnych leków oraz wykonywania badań kontrolnych jest szczegółowo opisana w programie i uzależniona od aktywności choroby. Od niedawna wykorzystuje się także zarejestrowany w 2022 roku farycymab, który jest jeszcze poza programem lekowym.

Wyzwania na przyszłość W historii wiele było utopii. Jednak najpewniejsza wizja przyszłości opiera się na faktach, a one mówią, że w starzejącym się społeczeństwie musimy przygotować się na to, że coraz więcej osób będzie chorować na AMD i inne choroby związane z wiekiem. Istnieje wiele sposobów, w jaki możemy poprawić jakość i bezpieczeństwo życia ludzi starszych i niepełnosprawnych wzrokowo, np. dostosowując infrastrukturę miejską poprzez kontrastujące kolory, zapewniając dodatkowe źródła światła, innowacje technologiczne czy wsparcie instytucjonalne w zakresie usług opiekuńczych, asystenckich i psychospołecznych. Jednak ani wsparcie opiekunów, ani nawet sztuczna inteligencja nie pomogą, jeśli duży odsetek społeczeństwa będą stanowili niedowidzący staruszkowie z wielochorobowością. Koszty są niemożliwe do oszacowania. Zresztą nikt nie ma takich pieniędzy. To problem, który dotyczy nas wszystkich.

***