Zwiększenie liczby zaszczepionych osób, zapewnienie testowania i dostępu do doustnych leków przeciwwirusowych dla osób z grup podwyższonego ryzyka ciężkiego przebiegu choroby - to główne wnioski z raportu "Ścieżka diagnostyczno-terapeutyczna pacjentów z COVID-19", który powstał z inicjatywy Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Autorzy apelują także o przygotowanie strategii epidemicznej na jesień.
COVID-19 groźniejszy niż grypa. Choroba koronawirusowa (COVID-19) to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa SARS-CoV-2. W wyniku zakażenia u większości osób, które zachorują na COVID-19, wystąpią objawy o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu. Takie osoby wyzdrowieją bez specjalnego leczenia. Inne osoby, szczególnie obciążone przewlekłymi chorobami współistniejącymi oraz powyżej 60. roku życia, mogą zachorować poważnie i będą wymagać leczenia[1].W ciągu ponad dwóch lat pandemii na COVID-19 zachorowało ponad 5,9 mln Polaków, a zmarło ponad 116 tys. Wirus SARS-Cov-2 pośrednio przyczynił się także do 200 tys. nadmiarowych zgonów spowodowanych ograniczonym dostępem do opieki zdrowotnej[2]. Najwyższy relatywny wzrost odnotowano wśród osób cierpiących na choroby układu krążenia − 16,69%, cukrzycę − 15,88%, choroby neurologiczne − 14,63%, choroby układu trawiennego − 13,54%, choroby psychiatryczne − 12,69%, choroby płuc − 10,33% oraz nowotwory − 4,7%[3].
W ciągu ponad dwóch lat pandemii na COVID-19 zachorowało ponad 5,9 mln Polaków, a zmarło ponad 116 tys. Wirus Sars-Cov-2 pośrednio przyczynił się także do 200 tys. nadmiarowych zgonów spowodowanych ograniczonym dostępem do opieki zdrowotnej. Najwyższy relatywny wzrost odnotowano wśród osób cierpiących na choroby układu krążenia − 16,69%, cukrzycę − 15,88%, choroby neurologiczne − 14,63%, choroby układu trawiennego − 13,54%, choroby psychiatryczne − 12,69%, choroby płuc − 10,33% oraz nowotwory − 4,7%3.
COVID-19 w żadnym wypadku nie jest grypą. Jego śmiertelność jest i zawsze była dużo większa. Ogólna śmiertelność pacjentów hospitalizowanych z COVID-19 w Polsce od marca 2020 wyniosła 12,2 proc.
powiedział prof. Jerzy Jaroszewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego, kierownik Katedry i Oddziału Klinicznego Chorób Zakaźnych i Hepatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.
Choroba interdyscyplinarna[4]. COVID-19 jest chorobą interdyscyplinarną, dlatego jej diagnostyka i leczenie dotyczy lekarzy różnych specjalności. COVID-19 to choroba nie tylko płuc, ale również serca, naczyń, skóry, nerek, układu nerwowego, wątroby i narządów endokrynnych. Dzisiaj znamy całą konstelację chorób, które pogarszają rokowanie w COVID-19. To ma kluczowe znaczenie dla kierowania pacjenta do szpitala, ale ma też kluczowe znaczenia dla stosowania leków doustnych hamujących rozwój COVID-19.
Potrzebne nowe podejście do choroby. Chociaż ostatnie dane wskazują na uspokojenie sytuacji, zagrożenie ze strony tego wirusa nie minęło. Ze stanu pandemii przechodzimy w etap, kiedy COVID-19 jest traktowany jako niebezpieczna infekcja sezonowa, znacznie groźniejsza niż przeziębienie czy grypa. Za tą zmianą powinna pójść także modyfikacja diagnostyki i leczenia tej choroby. Dlatego autorzy raportu apelują, aby już teraz przygotować się na jesienną falę pandemii. Wśród niezbędnych działań przed możliwą kolejną falą COVID-19 wymieniają m.in. uzupełnienie szczepień, również wśród uchodźców z Ukrainy, odbudowanie systemu testowania i wdrożenie doustnej terapii przeciw COVID-19, szczególnie w przypadku osób z grup wysokiego ryzyka. Dzięki temu możliwe będzie przeniesienie ciężaru leczenia tej choroby ze szpitali do podstawowej opieki zdrowotnej i domów.
Odbudowa systemu testowania, a co za tym idzie wprowadzenie innych sposobów rozliczania testów w ramach podstawowej opieki zdrowotnej i szpitali oraz wyposażenie lekarzy rodzinnych w szybkie testy (różnicujące COVID-19 i grypę, które często mają podobne objawy) jest kluczowe. Szybkie i prawidłowe zdiagnozowanie jest bowiem warunkiem włączenia odpowiedniego leczenia przeciwwirusowego.
Kluczowe 5 dni[5]. Należy pamiętać, że leki przeciwwirusowe działają tylko i wyłącznie wtedy, kiedy koronawirus SARS-CoV-2 się namnaża. Czyli bardzo wcześnie. W COVID-19, tak jak w innych chorobach zakaźnych, wirus namnaża się krótko. Mamy zatem bardzo krótkie okienko terapeutyczne - dlatego leczenie przeciwwirusowe musi zostać zastosowane jak najwcześniej, optymalnie zanim wystąpią objawy, najlepiej bardzo krótko po zakażeniu. Najpóźniej w ciągu pięciu dni od wystąpienia objawów. To jest bardzo ważne i wymagające założenie, które bezpośrednio wpływa na dystrybucję takiego leku, ponieważ pacjent musi otrzymać lek do piątego dnia od wystąpienia objawów COVID-19.
Ścieżka pacjenta z COVID-19. Wzorcowa ścieżka diagnostyczno-terapeutyczna pacjenta z COVID-19 została opracowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i jest regularnie aktualizowana na stronie internetowej WHO. Ma być narzędziem wspierającym pracowników ochrony zdrowia w wizualizacji aktualnych zaleceń klinicznych i te- rapeutycznych, które należy uwzględnić w planie opieki nad chorymi z COVID-19. Lokalne ścieżki diagnostyczno-terapeutyczne powinny być oparte na wytycznych klinicznych towarzystw naukowych, które są opracowywane na podstawie wiarygodnych dowodów naukowych (EBM) i powinny być przestrzegane przez interdyscyplinarne zespoły opieki w celu zapewnienia skutecznej i bezpiecznej opieki nad pacjentem.
Referencje: [1] https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/coronavirus-disease-covid-19-how-is-it-transmitted. dostęp: kwiecień 2022 [2] Raport zakażeń koronawirusem (SARS-CoV-2), Ministerstwo Zdrowia 2022, https://www.gov.pl/web/koronawirus/ wykaz-zarazen-koronawirusem-sars-cov-2. [3] Raport o zgonach w Polsce w 2020 r., Ministerstwo Zdrowia 2021, https://www.gov.pl/web/zdrowie/ raport-o-zgonach-w-polsce-w-2020-r. dostęp: kwiecień 2022 [4] J. Jaroszewicz, „Wytyczne kliniczne diagnostyki i leczenia pacjenta z COVID-19 w Polsce” w raporcie „Scieżka diagnostyczno-terapautyczna pacjenta z COVID-19”, s.14-15 [5] .J Jaroszewicz, „Wytyczne kliniczne diagnostyki i leczenia pacjenta z COVID-19 w Polsce” op.cit.
