EUROPEJSKI TYDZIEŃ SZCZEPIEŃ 26 kwietnia – 2 maja

EUROPEJSKI TYDZIEŃ SZCZEPIEŃ - KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU.

29 kwietnia 2021

Europejski Tydzień Szczepień (European Imminization Week - EIW) w tym roku obchodzony w dniach 26 kwietnia – 2 maja pod hasłem „Zapobiegać. Ochraniać, Uodparniać”, to dobry pretekst, aby przypominać o roli szczepień ochronnych w profilaktyce wielu chorób. Mimo, iż pandemia SARS-COV-2 mocno uwypukliła ten temat, warto pamiętać o innych chorobach wirusowych, przed którymi możemy chronić siebie i bliskich za pomocą szczepień. Jednym z nich jest kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Temat ten wart jest naszej uwagi, szczególnie gdy planujemy odpoczynek w „terenach zielonych”, spędzamy więcej czasu na świeżym powietrzu – kiedy istnieje ryzyko zakażenia się chorobami przenoszonymi przez kleszcze. Ubiegły rok był rekordowy pod względem liczby odnotowanych przypadków zakażeń wirusem KZM, w szczególności w krajach blisko sąsiadujących z Polską[1]. W Polsce eksperci wskazują na problem niedoszacowania liczby zakażeń wirusem KZM, podkreślają jednak, że wciąż warto się zabezpieczać się przed tym wirusem.

Według najnowszych danych pochodzących z meldunków epidemiologicznych w większości krajów w bliskim sąsiedztwie z Polską, w 2020 r. liczba odnotowanych przypadków KZM była wyższa niż w ubiegłych latach. Widać to w statystykach pochodzących z Niemiec, Czech i Słowacji[2]. Rekordowy przyrost zanotowano także w Szwajcarii[3], gdzie potwierdzono 73 proc. więcej przypadków zakażeń KZM niż w 2019r., jak również w Niemczech, gdzie zakażeń było więcej o niemal 60 proc.[4].

Mimo rosnącej liczby przypadków KZM u naszych sąsiadów, w Polsce w 2020 r. zaobserwowano jej spadek o 41 proc. w porównaniu z rokiem 2019[5]. Nie oznacza to jednak, że Polska jest obszarem wolnym od KZM, wręcz przeciwnie. Jak sygnalizują eksperci, w Polsce wciąż wyzwaniem pozostaje niedoszacowanie skali problemu, jaki stanowi KZM. Eksperci twierdzą, że dostępne statystyki nie odzwierciedlają realnej liczby zakażeń wirusem KZM w naszym kraju. Dla większości zgłaszanych przypadków wirusowych infekcji układu nerwowego nie określa się, jaki wirus wywołał chorobę. Podkreślają jednak, że KZM wciąż jest poważnym zagrożeniem, stąd powinniśmy chronić siebie i bliskich myśląc o profilaktyce tej choroby.

To szczególnie ważne, obserwując coraz większą skalę aktywności kleszczy i ryzyka zakażenia wirusem KZM. Jak podkreślają eksperci na zjawisko to mają i będą miały wpływ postępujące zmiany klimatyczne. Z danych zebranych w publikacji „Jak zmiany klimatyczne wpłynęły na rozwój KZM i groźnych zakażeń wirusowych”[6] wynika, że średnia temperatura roczna na świecie wzrosła już o 1°C względem czasów przedprzemysłowych. W Polsce w 2019 roku wzrost ten wyniósł 2°C, a w polskich miastach - nawet więcej[2]. Skutki tych zmian nietrudno dostrzec gołym okiem. Jednym z nich jest rosnąca populacja kleszczy. Co więcej, coraz większy odsetek tych pajęczaków jest zakażonych patogenami wywołującym groźne choroby.

Europejski Tydzień Szczepień (European Imminization Week - EIW) to zatem też dobry moment na zwrócenie uwagi na to jak chronić się przed wirusem KZM. Od 26 kwietnia do 2 maja pod hasłem „Zapobiegać. Ochraniać. Uodparniać” wszystkie kraje europejskie prowadzić będą działania na rzecz profilaktyki i ochrony przed różnymi chorobami zakaźnymi.

Jak zatem chronić się przed KZM? Eksperci jednogłośnie podkreślają: Kleszczowe zapalenie mózgu jest groźną chorobą, która prowadzi do poważnych powikłań, a nawet śmierci. Nie ma leku działającego na wirus KZM, ale przed zakażeniem można się uchronić poprzez szczepienia. Zgodnie z najnowszymi zaleceniami Polskiej Grupy Ekspertów, profilaktykę w postaci szczepień przeciw KZM należy zapewnić[7]: wszystkim osobom mieszkającym na terenach o wysokiej endemiczności według definicji WHO (5 i więcej przypadków na 100 000/rok), w szczególności dzieciom i osobom w wieku podeszłym na terenach o niższej endemiczności (1-5 przypadków na 100 000os./rok) szczepienie zaleca się wszystkim osobom z grupy ryzyka osobom pracującym na terenach zielonych, także w miastach, ze względu na wysokie skumulowane ryzyko zachorowania na KZM.

Eksperci podkreślają również, że cały obszar Polski powinien być traktowany jako zagrożony wystąpieniem KZM, poziom endemiczności jest natomiast zróżnicowany.

Szczepienie ochronne przeciw KZM są zalecane dla osób z grup ryzyka w obowiązującym Programie Szczepień Ochronnych na rok 2021[8]. Rozszerzone w tym roku rekomendacje obejmują osoby szczególnie często podejmującym aktywność fizyczną poza pomieszczeniami, na przykład: biegaczy, spacerowiczów, grzybiarzy, właścicieli psów, myśliwych, rodziny z małymi dziećmi) i innym osobom podejmującym aktywność na świeżym powietrzu.Zaszczepienie zimą lub wczesną wiosną zapewnia ochronę już od początku sezonu aktywności kleszczy.