​Profilaktyka zdrowotna na #FOP24

Wprowadzenie do dyskusji "Zdrowie publiczne – promocja zdrowia– profilaktyka zdrowotna. Dlaczego tak trudno dokonać zmian? przygotował dr Rafał Staszewski, a w dyskusji udział wzięli Wojciech Konieczny – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia, Nina Hvid Enevoldsen – Minister Counsellor, Ambasada Królestwa Danii, Mariano Votta – Dyrektor Active Citizenship Network, Louise Ross – Vice-Chair and Mental Health Lead for the New Nicotine Alliance Home, prof. Jacek Jassem – Gdański Uniwersytet Medyczny
 dr hab. Grzegorz Juszczyk – Zakład Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Magdalena Kołodziej – Prezes Fundacji My Pacjenci
Eksperci podczas panelu starali się przedstawić konkretne rozwiązania dotyczące zdrowia publicznego, ze szczególnym uwzględnieniem programu szczepień ochronnych oraz strategiach antynikotynowych jako kluczowych narzędziach w Europie. Omówiono zarówno istniejące inicjatywy, jak i planowane innowacje w tym obszarze. Dodatkowo, będziemy analizować przykłady praktyk stosowanych i planowanych w Polsce, aby wzbogacić naszą dyskusję o lokalny kontekst. 

O historii wprowadzaniu w latach 90. XX w. rewolucyjnych jak na ówczesny czas rozwiązań w zakresie ograniczenia palenia papierosów i polityki antynikotynowej w Polsce mówił prof. dr hab. Jacek Jassem, kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. 

Dr Juszczyk podkreślał, że nikotynowe wyroby, z uwagi na ich atrakcyjność dla młodzieży i potencjał uzależniający, stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego, szczególnie wśród młodych osób. Szybkie wprowadzenie zakazu dodatków smakowych w tych produktach może być skutecznym działaniem prewencyjnym, wymagającym współpracy na poziomie europejskim. „Warto też zacytować badanie, które było zrealizowane na zlecenie Ministerstwa Zdrowia w ramach Narodowego Programu Zdrowia. To Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PH to badanie przeprowadzone wśród młodzieży jeszcze na początku pandemii. Już wtedy wyniki były zaskakujące, ponieważ ponad 30% młodych ludzi nastolatków deklarowało, że w ciągu ostatnich 30 dni korzystało z jakichś wyrobów zawierających nikotynę, najczęściej papierosów czy papierosów tradycyjnych. A 10% robiło to codziennie i mówimy o danych sprzed kilku lat” – wskazał dr Juszczyk

Wiceminister Wojciech Konieczny podkreślał, że Dyrektywa Unijna, powinna być wprowadzona pod koniec zeszłego roku, która mówi o zakazie używania tych aromatów w różnych elektronicznych wyrobach. Opóźniliśmy się z tym, powinniśmy tę dyrektywę wprowadzać i przystąpimy do prac w tym zakresie. W tej chwili odbywa się konferencja w Panamie, gdzie rozwiązania światowe antynikotynowe są analizowane i prawdopodobnie wprowadzane w życie, a przyjęte odpowiednie stanowiska będą honorowane i wspierane przez Polskę.

Louise Ross mówiąc o doświadczeniach z Wielkiej Brytanii podkreślała, że istnieje potrzeba świadomości i mówienia o różnicach między paleniem papierosów a korzystaniem z papierosów elektronicznych, które mogą pomóc w kontrolowaniu nałogu nikotynowego, choć należy zachować ostrożność, bo zbyt wiele restrykcji może spowodować rozwój nielegalnej sprzedaży tych produktów.

Magdalena Kołodziej podkreślała, że konieczne jest podjęcie działań mających na celu ograniczenie atrakcyjności i dostępności produktów zawierających nikotynę, szczególnie dla młodych osób, poprzez wprowadzenie restrykcyjnych przepisów dotyczących aromatyzacji i wiekowych ograniczeń. Ponadto istotne są działania edukacyjne skierowane do młodych ludzi, mające na celu uświadomienie im szkodliwości palenia i przełamanie mitów związanych z używaniem produktów nikotynowych. „Jako organizację pacjenckie dostrzegamy taką niepokojącą modę wręcz wśród osób młodych, że to jest takie fajne, żeby te kolorowe produkty gdzieś mieć i z nimi się pokazywać. Co oczywiście jest bardzo niebezpieczne w skutkach długofalowych (…) To była oczywiście jedna z rekomendacji tego zespołu, żeby ograniczać atrakcyjność tych produktów, ograniczać dostęp do tych produktów. Jeśli chodzi o barierę wiekową, to my nawet stoimy na stanowisku, że to powinny być osoby od dwudziestego pierwszego roku życia, czyli nawet wyżej niż osiemnasty rok życia, szczególnie jeśli chodzi o te jednorazowe papierosy, który są tak łatwo dostępne. Drugi niezwykle ważny aspekt to są działania edukacyjne, na które my jako organizacje pacjenckie zawsze szczególnie zwracamy uwagę. I tutaj chodzi o kampanię skierowaną szczególnie do tych osób młodych, uświadamiające w zakresie mechanizmów nałogu, przełamywania mitów związanych z paleniem, pokazywanie, że to jest niezdrowe dla nas” – podkreślała.   

Prof. Jassem podkreślał, że istnieje potrzeba zdecydowanych działań zapobiegających i rozwiązujących problemy związane z paleniem tytoniu, obejmujących zarówno inicjatywy edukacyjne, jak i regulacyjne. „Chcę powiedzieć, że ustawa z dziewięćdziesiątego piątego roku na przykład zawierała zapis, że pół procenta z akcyzy powinno być przeznaczone na działania antytytoniowe. Ona nigdy nie została implementowana w Polsce (…) najczęściej mówimy o niedoborach w zakresie leczenia. Natomiast my nie dogonimy przynajmniej w Onkologii rosnącej liczby zachorowań, jeżeli my nie zrobimy kroku, żeby zredukować liczbę osob palących. W 2005 roku Polska obejmuje przewodnictwo w Unii na pół roku. Mój pomysł jest bardzo konkretny i Polska wniesie nowe wartości w zakresie zapobiegania czy rozwiązywania problemów tytoniowych. Wróćmy znowu na pozycję lidera. Oczywiście, że musimy najpierw dać dobry przykład i pewne rzeczy można zrobić jeszcze w tym roku, żebyśmy weszli już jako przykład. Można wprowadzić na przykład ujednolicone opakowania papierosów. Można zlikwidować reklamy papierosów w punktach sprzedaży (…) można wprowadzić zakaz, to, czego się nie udało wprowadzić w poprzedniej ustawie, palenia w miejscach do przy wejściach do publicznych instytucji (…) można wprowadzić obowiązkową interwencję anty tytoniową u wszystkich chorych, którzy trafiają do polskich szpitali, która musi być odnotowana i musi być zrealizowana, można rozważyć bezpłatne leki antytytoniowe na przykład nikotyną zastępcze. To jest bardzo dobra inwestycja to to to są tanie leki (…) to jest mniejsza absencja w pracy, mniej chorób od tych od tytoniowych, łatwiejsze, lepsze życie” – podkreślał.

Dr Juszczyk wskazał, że ważna jest kontynuacja precyzyjnych komunikatów dotyczących szczepień poprzez media społecznościowe. Podkreślał istotę decyzji podejmowanych w bliskich społecznościach. Jednak, żeby komunikacja była skuteczna są potrzebne na to środki. Prof. Jassem podkreślił, że poziom wszczepialności jest jednym ze wskaźników edukacji medycznej społeczeństwa i ten niski poziom wszczepialności w Polsce w odniesieniu właściwie do wszystkich szczepień jest rzeczą bardzo wstydliwą i myślę, że my musimy coś zrobić, żeby to społeczeństwo przekonać do szczepień. 

Magdalena Kołodziej podkreśliła, że społeczeństwo wie bardzo mało o szczepieniach w kontekście szczepień osób dorosłych. Szczepienia kojarzą nam się z dziećmi, i tutaj to postrzeganie trzeba zmieniać, że szczepienia nie są powiązane z naszym numerem PESEL tylko one powinny nam towarzyszyć przez całe życie. Wiceminister Wojciech Konieczny podsumowując wskazał, że ważne jest, aby podjąć wszelkie działania, aby przywrócić zaufanie do szczepień. Istnieje potrzeba skuteczniejszej polityki informacyjnej i podejścia politycznego w zarządzaniu pandemią, aby promować znaczenie szczepień jako narzędzia zapobiegania chorobom. Obecna sytuacja, w której szczepienia stają się mniej popularne, stanowi porażkę ostatnich lat, która wymaga szczerej oceny i działania. Warto również dostrzec rolę mediów społecznościowych jako potężnego narzędzia w przekazywaniu informacji, które mogą być niefiltrowane.

Poniżej link do debaty (transmisja online w języku polskim i angielskim)