Zakażenia pneumokokami kojarzą się głównie z najmłodszymi pacjentami. Tymczasem bakteria S. pneumoniae i wywołane przez nią zakażenia pneumokokowe to ważny problem medyczny także wśród osób dorosłych, szczególnie osób starszych i przewlekle chorych. Bakteria jest najczęstszą przyczyną pneumokokowego zapalenia płuc (PZP) i groźnej inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP). U dorosłych, podobnie jak u dzieci, można zapobiegać niebezpiecznym dla zdrowia i życia chorobom i powikłaniom spowodowanym przez pneumokoki poprzez szczepienia ochronne. To ważne zwłaszcza w czasie pandemii COVID-19, kiedy istotna jest profilaktyka chorób układu oddechowego i ograniczanie niepotrzebnych hospitalizacji.
- Zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 towarzyszą jednoczesne zakażenia bakteryjne[1],[2] , a pacjenci z COVID-19 z koinfekcją innymi patogenami zwykle są dłużej hospitalizowani, częściej są przyjmowani na oddziały intensywnej terapii oraz są narażeni na większe ryzyko śmierci[3].
- Odsetek pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 z koinfekcją S. pneumoniae może wynosić od 20%[4] do nawet około 60%[5]. W dobie pandemii COVID-19 szczepienia przeciw pneumokokom są zalecane jako priorytetowe w grupach szczególnie podatnych na zachorowanie, w tym wśród osób po 60. roku życia i przewlekle chorych.
- Szczepionkę przeciw pneumokokom można podawać razem ze szczepionką przeciw grypie oraz w dowolnym czasie od szczepionki przeciw COVID-19. Nie ma konieczności zachowania jakiegokolwiek odstępu[6].
Zakażenia pneumokokowe to ważny problem medyczny u osób dorosłych. Bakteria S. pneumoniae jest najczęściej występującym czynnikiem etiologicznym zapalenia płuc, a te mogą prowadzić do hospitalizacji, zaostrzenia chorób towarzyszących, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Nie mniej groźna dla osób dorosłych jest wywołana przez zakażenie pneumokokami inwazyjna choroba pneumokokowa, czyli zapalenia opon mózgowych, posocznica czy zapalenia płuc z bakteriemią. Inwazyjna choroba pneumokokowa (IChP) występuje rzadziej niż zapalenie płuc, ale wiąże się z wysoką śmiertelnością i ryzykiem długoterminowych powikłań.
Nie lekceważmy zapaleń płuc. Choroby płuc należą do najpowszechniejszych przyczyn ciężkich schorzeń oraz zgonów na świecie[7], a w Polsce to czwarta najczęstsza przyczyna śmierci wśród osób w wieku 65+ po chorobach układu krążenia i nowotworach. Na zapalenia płuc najczęściej chorują osoby po 65. roku życia i dorośli ze współistniejącymi problemami zdrowotnymi. Choroby płuc, a zwłaszcza POChP, choroby serca, wątroby, nerek, zespół nerczycowy, cukrzyca, nowotwory i wszystkie stany upośledzonej odporności, niezależnie od ich przyczyny, sprzyjają rozwojowi i ciężkiemu przebiegowi pneumokokowego zapalenia płuc. Leczenia nie ułatwia fakt, że bakterie pneumokokowe są oporne na działanie antybiotyków i wywołane przez nie zakażenia po prostu trudno się leczą.
Koinfekcje groźne szczególnie w pandemii. Pneumokoki są najczęściej wykrywanymi bakteriami (35%) u chorych hospitalizowanych z powodu zapalenia płuc pierwotnie wywołanego przez wirusa grypy[8], a koinfekcje bakteryjne m.in. pneumokokami, w okresach epidemii grypy stanowią główną przyczynę chorobowości i umieralności chorych z powodu PZP.
Według najnowszych doniesień naukowych zakażeniu wirusem SARS-CoV-2, powodującym COVID-19, towarzyszą jednoczesne zakażenia bakteryjne[9],[10].Odsetek pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 z koinfekcją S. pneumoniae może wynosić od 20%[11] do nawet około 60%[12]. Chorzy zarażeni wirusem SARS-CoV-2 z konfekcją innymi patogenami zwykle są dłużej hospitalizowani, częściej są przyjmowani na oddziały intensywnej terapii oraz są narażeni na większe ryzyko śmierci[13].
Według najnowszych doniesień naukowych zakażeniu wirusem SARS-CoV-2, powodującym COVID-19, towarzyszą jednoczesne zakażenia bakteryjne[9],[10].Odsetek pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19 z koinfekcją S. pneumoniae może wynosić od 20%[11] do nawet około 60%[12]. Chorzy zarażeni wirusem SARS-CoV-2 z konfekcją innymi patogenami zwykle są dłużej hospitalizowani, częściej są przyjmowani na oddziały intensywnej terapii oraz są narażeni na większe ryzyko śmierci[13].
Jak chronić się przed zakażeniem przez pneumokoki? Podobnie jak w przypadku dzieci zalecaną formą profilaktyki zakażenia tą groźną bakterią są szczepienia. Dla osób dorosłych dostępne są skuteczne szczepienia, które chronią przed inwazyjną chorobą pneumokokową oraz pneumokokowym zapaleniem płuc. Szczepionka polisacharydowa starszego typu wymaga powtarzania jej podania, szczepionka skoniugowana jest jednodawkowa. Warto dodać, Szczepionkę przeciw pneumokokom można podawać razem ze szczepionką przeciw grypie oraz w dowolnym czasie od szczepionki przeciw COVID-19. Nie ma konieczności zachowania jakiegokolwiek odstępu[14].
Szczepienia przeciw pneumokokom podczas pandemii COVID-19. W czasie pandemii należy minimalizować ryzyko hospitalizacji ze względu na ryzyko zakażenia COVID-19. Objawy grypy często przypominają objawy COVID-19, co może narazić pacjenta na niepotrzebny kontakt z placówką zajmującą się pacjentami chorymi na COVID-19. Infekcja wirusowa może otwierać drogę bakteriom i przyczynić się np. do rozwoju zapalenia płuc. Osoby starsze, które w dodatku chorują przewlekle, zawsze są najbardziej narażone na takie powikłanie.
Szczepienia przeciw pneumokokom podczas pandemii COVID-19. W czasie pandemii należy minimalizować ryzyko hospitalizacji ze względu na ryzyko zakażenia COVID-19. Objawy grypy często przypominają objawy COVID-19, co może narazić pacjenta na niepotrzebny kontakt z placówką zajmującą się pacjentami chorymi na COVID-19. Infekcja wirusowa może otwierać drogę bakteriom i przyczynić się np. do rozwoju zapalenia płuc. Osoby starsze, które w dodatku chorują przewlekle, zawsze są najbardziej narażone na takie powikłanie.
Referencje
[1] Zhu X., Ge Y., Wu T. i wsp., Co-infection with respiratory pathogens among COVID-2019 cases, Virus Res. 2020, 285: 198005.[2] Garcia-Vidal C., Sanjuan G., Moreno-García E. i wsp., COVID-19 Researchers Group. Incidence of co-infections and superinfections in hospitalized patients with COVID-19: a retrospective cohort study, Clin Microbiol Infect. 2021, 27: 83-88.[3] Said M.A., Johnson H.L., Nonyane B.A. i wsp., Estimating the burden of pneumococcal pneumonia among adults: a systematic review and meta-analysis of diagnostic techniques, PLoS One 2013, 8(4): e60273. [4] Contou D., Claudinon A., Pajot O. i wsp., Bacterial and viral co-infections in patients with severe SARS-CoV-2 pneumonia admitted to a French ICU, Ann Intensive Care 2020, 10: 119.[5] Woodhead M., Blasi F., Ewig S. i wsp., Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections, Clin Microbiol Infect 2011, 17: E1–E59[6] CHPL Prevenar 13 i PneumoVax oraz Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. SzczepieniaInfo: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/covid-19-2/?strona=6#jaki-odstep-czasu-nalezy-zachowac-pomiedzy-szczepionka-przeciw-covid-19-i-jakakolwiek-inna-szczepionka (dostęp: 6 października 2021)[7] Forum of International Respiratory Societies (FIRS). The Global Impact Of Respiratory Disease − Second Edition. Sheffield, European Respiratory Society, 2017.[8] Guo L., Wei D., Zhang X. i wsp., Clinical Features Predicting Mortality Risk in Patients With Viral Pneumonia: The MuLBSTA Score, Front Microbiol. 2019, 10: 2752[9] Zhu X., Ge Y., Wu T. i wsp., Co-infection with respiratory pathogens among COVID-2019 cases, Virus Res. 2020, 285: 198005.[10] Garcia-Vidal C., Sanjuan G., Moreno-García E. i wsp., COVID-19 Researchers Group. Incidence of co-infections and superinfections in hospitalized patients with COVID-19: a retrospective cohort study, Clin Microbiol Infect. 2021, 27: 83-88.[11] Contou D., Claudinon A., Pajot O. i wsp., Bacterial and viral co-infections in patients with severe SARS-CoV-2 pneumonia admitted to a French ICU, Ann Intensive Care 2020, 10: 119.[12] Woodhead M., Blasi F., Ewig S. i wsp., Guidelines for the management of adult lower respiratory tract infections, Clin Microbiol Infect 2011, 17: E1–E59 [13] Said M.A., Johnson H.L., Nonyane B.A. i wsp., Estimating the burden of pneumococcal pneumonia among adults: a systematic review and meta-analysis of diagnostic techniques, PLoS One 2013, 8(4): e60273.[14] CHPL Prevenar 13 i PneumoVax oraz Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. SzczepieniaInfo: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/covid-19-2/?strona=6#jaki-odstep-czasu-nalezy-zachowac-pomiedzy-szczepionka-przeciw-covid-19-i-jakakolwiek-inna-szczepionka (dostęp: 6 października 2021)
