12 listopada Światowy Dzień Zapalenia Płuc

PRZYGOTUJMY SIĘ NA ZAKAŹNE CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO

12 listopada 2022

Choroby układu oddechowego stały się w ostatnich latach jednym z najważniejszych wyzwań zdrowotnych, przed którymi stoi współczesny świat. Jeszcze przed pandemią COVID-19 Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazywała na ten pilny problem zdrowotny i wzywała do wprowadzenia długofalowych strategii do walki z tymi chorobami. 12 listopada na całym świecie obchodzony jest Światowy Dzień Zapalenia Płuc, aby zwrócić uwagę na rosnący problem zapaleń płuc. Eksperci zwracają uwagę, że w najbliższych latach coraz pilniejszym wyzwaniem zdrowotnym dla pacjentów, lekarzy i systemów ochrony zdrowia będą zakaźne choroby dróg oddechowych (ang. Vaccine-Preventable Respiratory Diseases; VPRDs).

O tym, że problem jest poważny zarówno dla jednostek jak i systemów zdrowotnych świadczą liczby. Tylko w 2018 roku wg danych GUS zapalenie płuc było 4. najczęstszą przyczyną śmierci w populacji osób w wieku powyżej 65 roku życia (ok. 5% wszystkich zgonów). Jest to także jedna z najczęstszych przyczyn hospitalizacji osób dorosłych, przyczynia się̨ do ponoszenia ogromnych kosztów bezpośrednich związanych z leczeniem, sięgających rocznie ok 169 mln zł rocznie. Choroby układu oddechowego, w tym głównie zapalenia płuc są ogromnym obciążeniem dla systemów ochrony zdrowia. Doświadczyliśmy tego w ciągu ostatnich dwóch lat, kiedy z powodu zakażenia wirusem Sars-Cov-2 całkowicie sparaliżowane zostały systemy ochrony zdrowia, a miliony osób na całym świecie nie przeżyło wywołanej wirusem choroby, objawiającej się najczęściej ciężkim zapaleniem płuc.

Dlatego też eksperci zwracają także uwagę, że w najbliższych latach coraz pilniejszym wyzwaniem zdrowotnym dla pacjentów, lekarzy i systemów ochrony zdrowia będą zakaźne choroby dróg oddechowych (ang. Vaccine-Preventable Respiratory Diseases; VPRDs). Etiologia zakaźnych chorób dróg oddechowych może być bakteryjna lub wirusowa, a do grupy chorób na które musimy zwrócić szczególną uwagę należą m. in. pneumokokowe zapalenie płuc (wywołane przez bakterię dwoinkę zapalenia płuc), powikłania grypowe (wywołana przez wirusa grypy), COVID-19 (wywołany przez koronawirusa SARS-CoV-2), krztusiec (wywołany przez bakterię - pałeczkę krztuśca) oraz gruźlica (wywołana przez bakterię - prątka gruźlicy). W obliczu szybko starzejącego się̨ społeczeństwa zakażenia wywołane przez czynnik zakaźny i związane z nimi powikłania będą̨ coraz częstszym problemem zdrowotnym w Polsce i w Europie. Wiele tych chorób można stosunkowo niskim kosztem ograniczyć za pomocą szczepień ochronnych, np. przeciw grypie, pneumokokom, krztuścowi, COVID-19, a także złagodzić ich skutki dzięki skutecznemu leczeniu przeciwwirusowemu.

Dziś medycyna coraz lepiej radzi sobie z tymi chorobami. Podstawą jest przede wszystkim profilaktyka w postali szczepień ochronnych, ale także odpowiednie nawyki - przestrzeganie zasad epidemiologicznych, zdrowy styl życia, które zwiększają odporność naszego organizmu. Równie ważnym jest dostęp do skutecznych terapii antywirusowych czy antybiotykoterapii, której skuteczność staję się także coraz większym wyzwaniem w zwalczaniu m.in. opornych na antybiotyki pneumokokowych zapaleń płuc.

Przygotowując się na wyzwania przyszłości strategie zdrowia publicznego już dziś muszą się koncentrować́ na zapobieganiu chorobom układu oddechowego, których można uniknąć chociażby poprzez szczepienia. Zwiększanie dostępności do szczepień́, w szczególności osobom dorosłym z podwyższonym ryzykiem zakażenia, stanowi jeden z czynników łagodzących skutki niekorzystnych zmian demograficznych

prof. dr hab. n. med. Joanna Zajkowska, Klinika Chorób Zakaźnych i Neuroinfekcji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

Aby maksymalnie zwiększyć odporność naszego społeczeństwa i systemu ochrony zdrowia na przyszłe pandemie oraz rosnący problem chorób układu oddechowego, należy nadać wysoki priorytet profilaktyce, edukacji społeczeństwa oraz istotnie rozszerzyć programy szczepień, opracować i wdrożyć strategię szczepień w cyklu całego życia obejmując nią osoby dorosłe.

Nie każdą epidemię można przewidzieć i się do niej przygotować. Narastający problem chorób układu oddechowego jednak w porę został dostrzeżony przez ekspertów i organizacje zdrowotne, a alarm wszczęty na czas. Dlatego dziś nie możemy sobie pozwolić na to, aby nie wykorzystać szansy i nie zrobić wszystkiego co w naszej mocy aby przeciwdziałać chorobom płuc, którym można zapobiegać poprzez szczepienia

ks. dr Arkadiusz Nowak, prezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej

Skuteczna walka z tymi zakaźnymi chorobami układu oddechowego nie będzie możliwa bez wieloletniego planu działania, który określi priorytetowe obszary w zakresie prewencji, ścieżki pacjenta i rzetelnej edukacji dotyczącej czynników zakaźnych – grypy, pneumokoków, krztuśca czy COVID19, które stanowią duże ryzyko pojawienia się chorób układu oddechowego. Konieczne jest nowe spojrzenie na ten problem zdrowotny wykraczające poza wąsko rozumiane problemy medyczne - kompleksowy system działań - m.in. rozszerzenie programów szczepień na wszystkie etapy życia, objęcie szczególną ochroną osób z grup ryzyka, m.in. chorych przewlekle oraz seniorów, oraz wdrożenie tzw. szybkiej ścieżki dla pacjentów z takimi schorzeniami.

W odpowiedzi na pilny problem zdrowotny, jakim są choroby układu oddechowego, przedstawiciele organizacji pacjentów, działających w ramach Sojuszu Polska Zdrowo Oddycha we wrześniu b.r w ramach Deklaracji Karpackiej dla Zdrowia uzgodnili rekomendacje dotyczące profilaktyki zakaźnych chorób układu oddechowego oraz zaapelowali o wdrożenie tych zaleceń w polskim systemie ochrony zdrowia.

***

Z inicjatywy Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej w 2021 roku powołano Sojusz Na Rzecz Zwalczania Chorób Zakaźnych Układu Oddechowego - Polska Zdrowo Oddycha (SOJUSZ PZO). Do Sojuszu przystąpiły organizacje reprezentujące pacjentów z grup wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu chorób układu oddechowego tj. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Federacja Stowarzyszeń Amazonki, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń EcoSerce, Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę i Choroby Alergiczne i Przewlekłe Obturacyjne Choroby Płuc. Celem inicjatywy jest wypracowanie rozwiązań systemowych i edukacja społeczeństwa w zakresie przeciwdziałania problemowi zdrowotnemu, jakim jest zwiększająca się liczba zachorowań na choroby zakaźne choroby układu oddechowego.